در طراحی شهری معاصر، پارکینگ‌ها به‌عنوان یکی از اجزای حیاتی شهرها در نظر گرفته می‌شوند. با رشد جمعیت شهری و افزایش تعداد خودروها، مدیریت مناسب پارکینگ‌ها و بهره‌برداری بهینه از فضاهای پارکینگی اهمیت بیشتری پیدا کرده است. در طراحی داخلی پارکینگ، با بهره‌گیری از اصول و مبانی صحیح، قادر هستیم تا فضاهای پارکینگ را به‌صورت بهینه و کارآمد طراحی و مدیریت کرد و در نهایت بتوانیم تجربه‌ی کاربری را برای کاربران بهبود بخشیم.
در این مقاله، به بررسی اصول و مبانی طراحی داخلی پارکینگ پرداخته‌ایم. هدف ما این است که بهینه‌سازی استفاده از فضاهای پارکینگ را با تأکید بر تجربه کاربری بهبود بخشیم. بررسی نیازها و تحلیل موقعیت، بهبود راحتی و ایمنی کاربران، بهینه‌سازی تجربه‌ی کاربری و رویکردهای مدیریتی موثر از جمله مباحثی هستند که در این مقاله به آن‌ها پرداخته می‌شود.
امروزه شاید کمی عجیب باشد که از کسی بپرسیم «پارکینگ چیست؟ یا اینکه از آن بخواهیم«انواع پارکینگ را نام ببرد.»، اما خب از نظر معماری هرفضایی تعریف خاص و تخصصی خود را دارد. بنابراین، با وجود بدیهی بودن تعریف پارکینگ، لازم است پیش از شروع بررسی ضوابط پارکینگ و موارد مربوط به آن، یک تعریف واحد از پارکینگ را با هم مرور کنیم.
پارکینگ به معنای فضایی است که برای پارک کردن و نگهداری خودروها اختصاص داده می‌شود. این فضاها به شکل عمومی معمولاً در نزدیکی ساختمان‌ها، مراکز خرید، مراکز تجاری، ایستگاه‌های راه‌آهن، فرودگاه‌ها، مراکز تفریحی و دیگر نقاط تجمع عمومی قرار می‌گیرند. هدف اصلی پارکینگ، فراهم کردن فضایی امن و مناسب برای پارک کردن و نگهداری خودروها است.
پارکینگ کوچک: دارای حداقل سه محل توقف خودرو
پارکینگ متوسط: دارای چهار تا حداکثر بیست‌و‌پنج محل توقف خودرو
پارکینگ بزرگ: دارای بیش از بیست‌و‌پنج محل توقف خودرو
نیاز به داشتنِ پارکینک و اصول و ضوابط طراحی پارکینگ دو مفهوم مرتبط با یکیدیگر هستند. به تناسب نیازها و شرایط مکانی مختلف، پارکینگ‌ها می‌توانند در انواع مختلفی طراحی و ساخته شوند که هر کدام با دیگری متفاوت است. پارکینگ‌ها ممکن است به صورت سرپوشیده و بسته یا باز و در فضای آزاد مورد طراحی قرار بگیرند. در زیر تنها به برخی از رایج‌ترینِ انواع پارکینگ‌ها اشاره می‌کنیم:
همچنین، در طول زمان و با توجه به نیازها و شرایط خاص جامعه، نوع پارکینگ‌ها می‌تواند تغییر کند و پارکینگ‌های ترکیبی و سفارشی نیز ایجاد شود که شامل ترکیبی از پارکینگ‌هایی با ساختارهای مختلف باشند. به‌عنوان مثال، پارکینگ‌های ترکیبی شامل پارکینگ‌های زیرزمینی و ساختمانی هستند که هر دو نوع را در یک ساختار ترکیب کرده و از فضاهای موجود نهایت استفاده را انجام می‌دهند.
در نهایت، در تمامی پارکینگ‌ها، اصول ایمنی، بهره‌وری و راحتی کاربران را باید در نظر گرفت. طراحی و مدیریت مناسب پارکینگ‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است و با توجه به تحولات فناوری و نیازهای جامعه، پارکینگ‌ها به سمت پارکینگ‌های هوشمند، پایدار و ارتباطی پیشرفته در حال تحول هستند.
همان طور که در بالا هم گفته شد، در طراحی معماری، بررسی و تحلیل نیازهای کاربران امری حیاتی است. منظور از مفهوم تحلیل و بررسی، موارد زیر است:
شناسایی نیازهای کاربران پارکینگ
در این بخش، نیازهای کاربران پارکینگ شناسایی و تحلیل می‌شوند. برای این منظور، نیازهای اصلی کاربران مانند امنیت، راحتی، سرعت و دسترسی آسان، ظرفیت پارکینگ، فضای اضافی برای امکانات و خدمات تکمیلی مورد بررسی قرار می‌گیرند. همچنین، نیازهای گروه‌های خاصی از جامعه، مانند افراد با معلولیت‌های مختلف، خودروهای الکتریکی، موتورها و صاحبان خودروهای نیمه‌سنگین نیز در نظر گرفته می‌شود.
تحلیل موقعیت پارکینگ
در این قسمت، عوامل موقعیتی مانند مکان پارکینگ، فضای موجود، ترافیک و ارتباط با مناطق اطراف مورد تحلیل قرار می‌گیرند. تحلیل مکان پارکینگ شامل بررسی قرارگیری ساختمان و فضای پارکینگ در محیط شهری، امکان دسترسی به مناطق مختلف و نزدیکی به مقاصد مهم است. همچنین، تحلیل فضای موجود در پارکینگ به‌منظور ارائه فضاهای کافی برای خودروها، مسیرهای دسترسی آسان و امکانات مورد نیاز بررسی می‌شود. تحلیل ترافیک شامل ارزیابی ترافیک محیط اطراف پارکینگ و امکان ایجاد مسیرهای بهینه جهت ورود و خروج از پارکینگ است. در نهایت، ارتباط با مناطق اطراف به‌منظور ارائه خدمات مورد نیاز کاربران و ایجاد ارتباط با فضاهای عمومی و تجاری نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد.
طراحی داخلی پارکینگ منجر به بهره‌برداری بهینه از فضاهای پارکینگ می‌شود. طراحی داخلی پارکینگ باید به‌گونه‌ای انجام شود که موجب ایجاد محیطی امن، راحت و کارآمد برای کاربران باشد. در این بخش، به بررسی اصول مهم طراحی داخلی پارکینگ می‌پردازیم.
در طراحی داخلی پارکینگ، رویکردهای مدیریتی تاثیر گذار هستند. این رویکردها به‌صورت سازماندهی و برنامه‌ریزی مناسب در زمینه‌های انتخاب و استفاده از فناوری‌ها، ایجاد سیستم‌های اطلاعاتی مؤثر و ارائه‌ی خدمات بهینه به کاربران پارکینگ ورود می‌کند. در ادامه، به بررسی برخی از رویکردهای مدیریتی در طراحی داخلی پارکینگ می‌پردازیم:
استفاده از فناوری‌های هوشمند: استفاده از فناوری‌های هوشمند می‌تواند به بهبود عملکرد پارکینگ و مدیریت بهتر فضا کمک کند. از جمله این فناوری‌ها می‌توان به سیستم‌های خودکار شمارش خودرو، راهنمایی ترافیکی، سامانه‌های پرداخت الکترونیکی و نرم‌افزارهای مدیریت پارکینگ اشاره کرد. استفاده از این فناوری‌ها به بهره‌وری بیشتر، کاهش ترافیک و افزایش رضایت کاربران منجر می‌شود.
سیستم‌های اطلاعاتی و آماری: استفاده از سیستم‌های اطلاعاتی مناسب می‌تواند به مدیریت بهتر پارکینگ کمک کند. این سیستم‌ها می‌توانند شامل نمایشگرهای الکترونیکی برای نمایش تعداد جایگاه‌های خالی، سیستم‌های رزرواسیون آنلاین و ارائه اطلاعات درباره‌ی ترافیک و جریان خودروها باشند. این سیستم‌ها به کاربران کمک می‌کنند تا با دقت و سرعت به جایگاه‌های خالی دسترسی پیدا کنند و از وقوع ترافیک جلوگیری شود.
مدیریت ترافیک: مدیریت ترافیک در پارکینگ از اهمیت بالایی برخوردار است. استفاده از سیستم‌های هدایت ترافیکی، نشانه‌ها، تابلوها و راهنمایی‌های مناسب، کاهش ترافیک و بهبود جریان خودروها را تضمین می‌کند. همچنین، ایجاد سیستم‌های خودکار و هوشمند برای هدایت خودروها به جایگاه‌های خالی و ایجاد جریان ترافیک منظم و هماهنگ در پارکینگ به بهره‌وری و راحتی کاربران کمک می‌کند.
ارائه خدمات بهینه: این مورد شامل ارائه امکانات مناسب برای پیاده‌روی، ورود و خروج، دسترسی به امکانات اضافی (مانند سرویس بهداشتی، نمایشگاه، فروشگاه و غیره) و نصب تجهیزات امنیتی مناسب است. هدف از ارائه خدمات کاربردی، افزایش رضایت کاربران و ایجاد تجربه‌ی کاربری مثبت است.
حفظ، نگهداری و تعمیرات: مدیریت مناسب، نگهداری و تعمیرات پارکینگ می‌تواند موجب ماندگاری بالاتر و پایداری فضا کمک کند. برنامه‌ریزی دوره‌ای برای بازبینی و نگهداری تجهیزات، تعمیرات به‌موقع و استفاده از تکنولوژی‌های مانیتورینگ و نظارت مؤثر، از عوامل مهم در مدیریت نگهداری و تعمیرات پارکینگ هستند.
با رعایت این رویکردهای مدیریتی، می‌توان به طراحی داخلی پارکینگی کارآمد و بهینه دست یافت و فضایی راحت و امن را در اختیار مراجعه‌کنندگان قرار داد.
حراست و نگهبانی پارکینگ: در این بخش، استفاده از سیستم‌های نظارت تصویری و دوربین‌های مداربسته، نصب سیستم‌های اعلام حریق و محافظت در برابر سرقت و اقدامات امنیتی موثر از جمله مواردی هستند که باید به آن‌ها پرداخته شود.
رمپ پارکینگ یک قسمت مهم از طراحی پارکینگ است که برای اتصال طبقات مختلف پارکینگ به یکدیگر و برای ورود و خروج خودروها بین این طبقات استفاده می‌شود. رمپ‌ها می‌توانند به دلیل ایجاد جریان ترافیکی سهولت‌بخش، بهینه‌سازی فضا و کاهش زمان و صرفه‌جویی در حرکت خودروها طراحی شوند .برای طراحی بهینه رمپ پارکینگ، موارد زیر باید مدنظر قرار گیرند:
انتخاب زاویه شیب: زاویه شیب رمپ باید به‌گونه‌ای باشد که حرکت خودروها بر روی آن به‌طور طبیعی و بدون مشکل انجام شود. زاویه شیب رمپ‌ها باید با استانداردهای مربوطه سازگاری داشته باشد و میزان آن بستگی به ارتفاع طبقات پارکینگ دارد.
ابعاد رمپ: ابعاد رمپ‌ها باید با توجه به اندازه خودروها، عرض رمپ و فضای مورد نیاز برای پیچیدن خودرو در نظر گرفته شود. همچنین، ارتفاع رمپ باید بر اساس ارتفاع خودروها و فضای مورد نیاز برای عبور آن‌ها تعیین شود.
ایمنی رمپ: رمپ‌ها باید به طور کامل ایمن باشند و احتمال وقوع حوادث را به حداقل برسانند. این موارد شامل استفاده از پوشش ضد لغزش بر روی رمپ، نصب سیستم روشنایی مناسب، محدود کردن سرعت خودروها و ایجاد فضای کافی برای منعطف شدن و پیچیدن آن‌ها است.
ساماندهی عبور و مرور: رمپ‌ها باید به گونه‌ای طراحی شوند که جریان ترافیکی در پارکینگ به خوبی ساماندهی شود. مثلا، ایجاد مسیرهای واضح و قابل رویت، نصب علائم و سیستم‌های راهنمایی و رانندگی و ایجاد مناطق جداگانه برای ورود و خروج خودروها است. البته برای مشخص شدن مسیر عبور و مرور خودروها می‌توان از تنوع رنگی استفاده کرد و هم‌زمان خلاقیت و هیجان بیشتری را هم به فضا تزریق کرد. به‌عنوان نمونه پارکینگ اداری پروژه (اسم) که توسط تیم ما طراحی شده است، نگاه متفاوتی به طراحی پارکینگ‌ها داشته است.
در این بخش، نمونه‌های موفقیت‌آمیز از طراحی داخلی پارکینگ در سراسر جهان بررسی می‌شوند. این نمونه‌ها شامل پارکینگ‌های هوشمند با سیستم‌های رزرواسیون آنلاین، فضاهای پارکینگ با طراحی آرامش‌بخش و استفاده ازعناصر طبیعت و پارکینگ‌های دارای سیستم‌های امنیتی پیشرفته هستند.
در زیر به برخی از نمونه‌های پارکینگ معروف و برجسته اشاره می‌کنیم:
پارکینگ میدتاون نیویورک (Midtown Parking, New York)
پارکینگی مشهور در قلب شهر نیویورک که از مکان‌های بزرگ و مدرن برای پارک خودروها محسوب می‌شود. این پارکینگ با استفاده از سیستم‌های هوشمند، تعداد زیادی جایگاه پارکینگ فراهم می‌کند.
پارکینگ مالپنس (Malpensa Parking, Milan)
پارکینگ فرودگاه بین‌المللی مالپنسا در شهر میلان ایتالیا. با ارائه خدماتی مانند ترمینال، پارکینگ محیط باز و بسته، این پارکینگ برای مسافرانی که خودروهای خود را در فرودگاه رها می‌کنند، مناسب است.
پارکینگ والت دیزن (Disneyland Parking, California)
این پارکینگ در نزدیکی پارک تفریحی والت دیزنی در کالیفرنیا واقع شده است. با ارائه خدمات و راهنماهای ترافیکی حرفه‌ای، این پارکینگ به بازدیدکنندگان امکان پارک کردن آسان و راحت را در این مجموعه تفریحی بزرگ می‌دهد.
پارکینگ لوور (Louvre Parking, Paris)
این پارکینگ در نزدیکی موزه لوور در شهر پاریس، فرانسه قرار دارد. این پارکینگ به‌عنوان یکی از پارکینگ‌های پربازدید و معروف جهت دیدن مجموعه هنری لوور مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این‌ها تنها چند نمونه از پارکینگ‌های معروف در جهان هستند و در سراسر جهان پارکینگ‌های بزرگ و مهمی وجود دارند. در ایران نیز پارکینگ‌های معروفی وجود دارند که به دلایل مختلف شهرت یافته‌اند. در زیر به برخی از این پارکینگ‌ها اشاره می‌کنیم:
پارکینگ مرکز خرید میلاد تهران: این پارکینگ یکی از بزرگترین و مشهورترین پارکینگ‌های تهران است که در محدوده مرکز خرید میلاد واقع شده است. این پارکینگ با ظرفیت بالا و خدمات متنوع، محلی راحت برای پارک خودروها در نزدیکی مراکز خرید و تجاری فراهم می‌کند.
پارکینگ بین‌المللی امام خمینی و فرودگاه مهرآباد: این پارکینگ در فرودگاه بین‌المللی امام خمینی واقع شده است و یکی از بزرگترین پارکینگ‌های فرودگاهی کشور است. با ظرفیت بالا و خدمات مناسب، این پارکینگ برای مسافرانی که با خودروی شخصی به فرودگاه می‌روند و آن را در فرودگاه می‌گذارند، گزینه‌ی مناسبی است.
پارکینگ آزاد میلاد تهران: این پارکینگ آزاد در نزدیکی میدان آزادی و مجموعه‌ی تجاری میلاد تهران قرار دارد. با فضای بزرگ و ظرفیت مناسب، این پارکینگ برای بازدیدکنندگان و خریداران مرکز خرید میلاد امکان پارک کردن را فراهم می‌کند.
پارکینگ شهرک غرب: این پارکینگ در شهرک غرب تهران واقع شده است و خدمات پارکینگی به ساکنان و بازدیدکنندگان این منطقه ارائه می‌دهد. با توجه به شرایط شهرک غرب و ترافیک معمول در این منطقه، این پارکینگ برای مراجعه کنندگان به فروشگاه‌ها، رستوران‌ها و… مناسب است. اما با توجه به نیاز منطقه ظرفیت آن کم است.
با توجه به پیچیدگی شرایطی که در طراحی پارکینگ‌ها مطرح است، از جمله عواملی مانند ستون‌ها، تعداد طبقات، نوع پارکینگ باز یا بسته، طول و شیب رمپ پارکینگ، بهتر است با متخصصان و معماران حرفه‌ای مشورت کنید و در این مسیر همراه شما باشند. همچنین، قوانین شهرداری‌ها نیز بسته به محیط و ضوابط استانی ممکن است متفاوت باشند. بهترین راه برای جلوگیری از ضرر مالی و زمانی، مشورت با تیمی متخصص و به‌روز است که با شناخت نکات و ضوابط مربوط به تأمین و طراحی داخلی پارکینگ، به شما کمک کنند.
در واقع، موضوعات مرتبط با طراحی پارکینگ و تأمین و اصلاح آن به اندازه‌ای متنوع هستند و تبصره‌های فراوانی دارند که با یک جست‌وجوی ساده در اینترنت نمی‌توان به نتایج دقیق و جامعی دست یافت. بنابراین، بهتر است با یک تیم متخصص در زمینه طراحی پارکینگ همکاری کنید. تیم طراحی اینجیر آماده‌ی پاسخگویی به سوالات شما در زمینه طراحی پارکینگ است و به شما راهنمایی می‌کند تا با توجه به شرایط ساختمانتان بهترین خروجی ممکن را داشته باشید.
