آجر، یکی از متریالهای محبوب در معماری است. این متریال در معماری سنتی ایرانی دارای محبوبیت بسیار بالایی است و امروزه نیز در ابعاد و اشکال مختلف تولید شده و در نمای خارجی و داخلی بسیار مورداستفاده قرار میگیرد. ازآنجاییکه نما ویترین هر ساختمانی است و اولین نگاه بیننده به ساختمان در نمای آن محدود میشود، لذا نما باید تأثیری مثبت بر او گذاشته و وی را به سمت خود جذب کند. در هنگام نصب آجر باید به نکات فنی ریزی دقت کرد تا به بهترین نحو ممکن نمای دلخواه ایجاد شود. مزایای استفاده از آجر در نما بهقدری زیاد است که ما تصمیم گرفتیم مقالهای در این باب به شما ارائه کنیم و شما را با مزایای این متریال پرمصرف در معماری و بهخصوص در نما آشنا کنیم.
معرفی متریال آجر
آجر یکی از مصالح ساختمانی است که جلوهی زیبایی دارد و در ابعاد مختلف تولید میشود. این متریال خود را با تمامی سبکهای طراحی سازگار میکند و در کنار دیگر متریالها، جلوه زیبایی به نما میدهد. همخوانی آجر با دیگر مصالح باعث شده است تا آن را در طاقهای گنبدی و قوسی شکل بهراحتی استفاده کنند.
این مصالح نسبت به سایر مصالح ساختمانی پرکاربردتر است و امروزه به دلیل قیمت بهتر آن نسبت به سنگ و مزیتهایی که در ادامه ذکر میکنیم، در نماسازی استفاده میشود.
نمای آجری
اولین مواجههی مخاطب با ساختمان، نمای بیرونی و ظاهر آن است؛ نمایی که میتواند در ذهن او تأثیر مثبت گذاشته و او را به سمت خود جذب کند و یا کاملاً برعکس، دافعه احساسات بوده و بیننده را از ساختمان دور کند. پس نمای ساختمان یکی از موارد و مراحل مهم طراحی بوده و تأثیر غیرقابلانکاری روی بیننده میگذارد. نمای آجری، یکی از انواع نماها است که امروز طرفداران زیادی پیدا کرده است.
نماهای آجری در خانههای ویلایی چشم هر بینندهای را بهسوی خود جذب میکند و نوعی حالت دعوتکنندگی برای ورود به خانه دارد.
یک نمای را باید بیشتر از یک طرح دانست. این طرح بازتاب روحیات شخصی طراح است نشان میدهد او برای زیبایی و گیرایی ساختمان اهمیت قائل بوده است.
آجرنما در ساختمانسازی
آجرنما، نوع خاصی از آجر است که برای زیبایی نما استفاده میشود. منظور از نما، نمای داخلی و خارجی ساختمان است که در هر قسمت بهتناسب با سلیقهی کاربر طراحی و ساخته میشود. آجرنما میتواند سلایق مدرن و سنتی را بهواسطهی تنوع در رنگ، ویژگیهای ذاتی منحصربهفرد و گیرایی بالا، به خود جذب کند.
آجرنما دارای استحکام، امنیت، کمال طرح و ارزش زیادی است و تمام آن چیزی را که از یک نما انتظار داریم، درذاتخود دارد. درگذشته کسانی خانههای تزیینشده با آجر را انتخاب میکردند که میخواستند سرمایهی خود را به رخ بیننده بکشند.
از طرفی، هیچ مصالح دیگری نمیتواند این امکان را به طراح بدهد تا ریزهکاریهای منحصربهفرد معماری را با آن ارائه کند. اگر در معماری ایرانی دقت کنیم، خواهیم دید که معماران این معماری غنی در دورهی پس از اسلام برای نقش دیوارها، سقفها، ورودیها، نماهای بیرونی و دودکشهای نقشدار تا طرحهای تزیینی برجسته سردرها و بندکشیهای منقش، تنها از خشت و آجر استفاده میکردند و چنین آثار بهیادماندنی را در ذهن جهانیان باقی میگذاشتند. برای بررسی نقش آجر در معماری ایرانی، میتوانید به مقالهی (سبک شناسی معماری ایرانی) مراجعه کنید.
ویژگیهای کلی آجرنما به شرح موارد زیر است:
- تنوع در رنگبندی و سلایق مشتری
- ماندگاری رنگ بسیار بالا
- قابلیت استفاده از تکنولوژی نانو برای افزایش دوام آجرنما
- پایدار بودن در مقابل سرما و گرمای زیاد در مناطق گرمسیر و سردسیر
- امکان استفاده در قطعهای مختلف و باریک بودن آن جهت استفاده در نما و اشغال فضایی کم
- مقاومت فشاری زیاد
- مقاوم در برابر یخزدگی
- مقاوم در برابر سایش و فرسایش
- دوام در برابر بارانهای اسیدی
- تنوع و ترکیب رنگ عالی
- جذب آب مناسب جهت چسبندگی بین آجر و ملات
- قابلنصب با ملاتهای معمولی و خشکچینی
- قابلاستفاده در تمامی شرایط اقلیمی
- پایداری در برابر شوکهای دمایی
- سازگار با محیطزیست به جهت عدم استفاده از مواد آلاینده مانند آهک و آزبست
– انواع آجرنما
آجرنماها به چهار دسته کلی تقسیم میشوند که عبارت هستند از آجرنما نسوز، آجرنما شیل، آجر نمای قزاقی و آجرنمای روسی که در ادامه به تشریح هر یک از آنها میپردازیم.
1. آجرنما نسوز
آجرنسوز جدیدترین نوع آجر است که دارای مزایای زیادی است و بهوفور در ساختمانهای امروزی استفاده میشود. این آجر یک عایق حرارتی است که هم از اتلاف انرژی جلوگیری میکند و هم در برابر گرما و حرارت مقاومت بالایی دارد.
آجرنسوز خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خود را در دمای بالا از دست نداده و به همین علت برای پوشش دیوار داخلی شومینه از آن استفاده میشود.
طول عمر بالا، استحکام و مقاومت، زیبایی و ثبات رنگ، از ویژگیهای ممتاز این آجر است که آن را به بهترین گزینه برای معماران و سازندگان تبدیل کرده است.
این آجر در برابر فرسایش، خراشیدگی، حرارت، رطوبت، نور خورشید و تغییرات آبوهوایی مقاوم است که این ویژگیها قیمت آجرنسوز را در مقایسه با سایر آجرها در ردهای بالاتر قرار داده است.
یکی دیگر از ویژگیهای بارز آجرنسوز، تنوع در رنگ آن است؛ علت این تنوع وجود عناصر رنگساز در مواد معدنی است. وجود تنوع رنگ در آجرنسوز سبب شده است که این آجر در طی مراحل ساخت دچار شورهزدگی و رنگپریدگی نشود؛ این مزیت به سبب پختهشدن این آجر در حرارت کافی به وجود آمده است.
آجرنسوز دارای دو نوع تقسیمبندی است؛ در تقسیمبندی اول، این آجر به آجرهای نسوز سیلیسی، آجرنسوز زیرکونیوم، آجرنسوز کروم و آجرهای نسوز قلیایی تقسیم میشوند. در تقسیمبندی دوم، آجرنما را به دودسته آجر نمای نسوز آمریکایی و آجرنمای نسوز انگلیسی تقسیم میکنیم که قصد داریم در ادامه این دو را معرفی کنیم.
2. آجر نمای نسوز آمریکایی
آجر نمای آمریکایی، از نوع آجرهای نسوز، دارای ترکیبات خاک نسوز مانند سیلیس است. برای بهدستآوردن ترکیبهای رنگی این نوع آجر از مواد رنگی استفاده شده است تا رنگهای گرمی حاصل شود.
این آجرنما در مقابل رطوبت و تغییرات فصلی پایدار است و بههیچوجه ترک نمیخورد. همچنین آب و رطوبت به داخل آن نفوذ نکرده و شوره نمیزند. مقاومت در برابر اشعهی خورشید و اشعهی UV، عدم تغییر رنگ، دوام در مقابل ضربه و ارتعاشات و نشکن بودن، از دیگر ویژگیهای آجر نمای نسوز آمریکایی است.
آجر نمای آمریکایی شامل رنگهای قرمز، قهوهای، خردلی و مشکی است که در کنار هم بهصورت رندوم قرار گرفته و نصب میشوند. رنگهای ذکرشده با یکدیگر همخوانی داشته و مکمل هم هستند.
آجر نمای آمریکایی رنگ خود را از سبک آجرهای استفاده شده در خانههای آمریکایی اقتباس کرده است و برای استفاده در نمای داخلی ساختمان مثل آشپزخانه، حمام و کفپوش خانه نیز قابلاستفاده است.
3. آجر نمای نسوز انگلیسی
با بررسی معماری انگلستان میتوانید به نقش آجر در ساختمانها و معماری قدیم این کشور پی ببرید. آجرهای با رنگهای ترکیبی که شامل رنگهای قرمز، قهوهای، اخرایی و مشکی هستند و در ترکیب با اقلیم مرطوب و پرباران انگلستان، زیبایی را به انسان القا میکند.
رنگهای موجود در آجر نمای انگلیسی دارای طیف رنگی مناسبی هستند که هارمونی زیبایی را ایجاد میکنند. این نوع آجرنسوز در نمای داخلی و خارجی کاربرد و طرفداران زیادی دارد.
نصب آجر نمای نسوز انگلیسی نیز بهصورت رندمی و اتفاقی انجام میشود. باتوجهبه طیف رنگی نزدیک به هم معماران این آجرها را در کنار هم قرار داده و مطابق سلیقهی امروزی، آنها را کنار یکدیگر میچینند.
امروزه از آجرنمای انگلیسی در طراحی نمای داخلی استفاده میکنند که باتوجهبه رنگهای گرم و صمیمی آن، گرمابخش محیط داخلی خواهد بود.
4. آجرنما شیل
آجر شیل آجری است که از خاکسنگهای شیل تولید میشود. خاک شیل درواقع از سنگ شیل ایجاد شده که نوعی سنگ رسوبی آسیاب شده است؛ این سنگ دارای اکسید آهن بالا است. ترکیبات رنگی این آجر ثابت است و در ترکیبات سنگ رسی قرار دارد. رنگهایی مانند قرمز، قهوهای، سبز، خاکستری و سیاه را میتوان در سنگ شیل مشاهده کرد.
مزایای آجر نمای شیل:
- استحکام فشاری بالا
- جذب آب بسیار پایین
- مقاومت در برابر هوای سرد و یخزدگی
- مقاوم در برابر جذب آلودگی
- زیبا برای کار شدن در نمای ساختمان
- عدم شوره
- سازگار با محیطزیست
- عدم ترکخوردن یا تاب برداشتن
آجر نمای شیل به چهار دستهی کلی آجر نمای شیل آنتیک، آجر نمای شیل ترکیبی، آجر نمای شیل ساده و آجر نمای شیل صخرهای تقسیم میشود
5. آجر نمای قزاقی
نسل جدیدی از محصولات آجرنما که تولید آن بهصورت کاملاً سنتی است را آجر نمای قزاقی میگویند. در تولید این آجر میتوان از خاکهای شیل، رس و نسوز استفاده نمود.
تنوع رنگی این نوع آجرنسوز بالا است و جلوی زیبایی به نمای ساختمان میدهد.
6. آجر نمای رسی
آجر رسی یکی از قدیمیترین مصالح ساختمانی است که قدمت آن به ۱۰ هزار سال پیش میرسد. از دیرباز بهعنوان اصلیترین و پرطرفدارترین متریال ساختمانی در تمامی کشورهای سراسر دنیا شناخته شده است و با تغییر سبک معماری از کلاسیک به مدرن، آجر هنوز هم در نمای ساختمان موردتوجه است و در نمای مدرن نیز کاربردهای زیادی دارد.
آجرهای دیگر نیم هستند که در نماهای مدرن مورداستفاده قرار میگیرند؛ برخی آجرها هم در نمای خارجی و هم در نمای داخلی استفاده میشوند مثل آجرنما نسوز، آجر لعابی و آجر روستیک. آجر دکوراتیو یا هلندی نیز بیشترین کاربرد را در طراحی داخلی مدرن دارد.
حال قصد داریم کاربرد انواع آجر را در نماهای مدرن بشناسیم.
کاربرد انواع آجر در نماهای مدرن
از آجر در طراحی نما ساختمانهای مدرن :
آجرنما نسوز
آجرنما نسوز پرکاربردترین متریال برای نمای بیرونی است، اما از آن در نمای داخلی نیز استفاده میشود.
آجرنسوز یا آجر مدرن طیف رنگی گسترده و جذابی دارد و نظر بسیاری از معماران و مردم را به خود جلب کرده است. این آجر در مدلهای تایل، کرکرهای، ال، شیاری و کف تولید میشود و گزینهی بسیار مناسبی برای اجرای طرحهای جذاب و مدرن در نمای خارجی و داخلی ساختمانها محسوب میشود.
آجر نمای دکوراتیو
مزیت کاربرد این آجر در نماهای داخلی و خارجی، باز گذاشتن دست طراح است. آجرهای دکوراتیو (آنتیک یا تزیینی) بیشتر مربوط به طراحی دکوراسیون داخلی هستند، اما در نماهای خارجی نیز استفاده میشوند. این آجرها از خاک مصنوعی و مواد نانو و پلیمر ساخته شدهاند و در بیشتر مواقع، پوششهای رنگی و غیر رنگی در آنها استفاده میشود.
آجر دکوراتیو یا آنتیک دارای رنگهای متنوع و جذابی چون سفید، طوسی، کرم، قهوهای، آبی فیروزی و غیره است که امروزه در بسیاری از رستورانها و کافیشاپها شاهد استفاده از آن هستیم. مزیت کاربرد آجر دکوراتیو در کافیشاپها، مقرونبهصرفه بودن آن است و شما میتوانید با هزینهای بسیار مناسب فضایی چشمنواز ایجاد کنید.
کاربرد آجر روستیک در نما
آجر روستیک درواقع نوع آجر مجزا نیست، بله یکی از طرحهای زیبای آجر نمای ساختمان محسوب میشود. به دلیل ظاهر صخرهای و ناهموار این آجر، آن را تداعیگر طبیعت میدانند.
کاربرد آجر نمای روستیک بسیار منحصربهفرد است و در تمامی نماها میتوان از آن استفاده کرد. این آجر بهدلیل تنوع در مدل و رنگی که دارد، دست طراح را برای ایجاد طرحی مدرن و شیک باز میگذارد.
کاربرد آجر نمای لعابدار
آجر لعابدار یا آجر لعابی در معماری اصیل ایرانی همواره کاربرد زیادی داشته است. این آجر به دلیل زیبایی و تنوع بالایی که در مدل و رنگ دارد، در نماها بسیار استفاده میشود. مزیت استفاده از این آجر در نما زیباسازی، استحکام و بالابردن مقاومت نما است.
آجر نمای لعابدار در مساجد و منارهها، کاشیکاری کنار باغچهها، کفسازی، سفرهخانهها، گنبدها و ایوانها استفاده میشود.
برخی از طراحان خوشسلیقه از آجر لعابدار در طراحی داخلی خانهها استفاده میکنند. کف حوضها و حوضچهها را با کاشی و آجر لعابدار فیروزهای میپوشانند تا جلوهای زیبا و خیرهکننده به آن ببخشند.
مزایای اصلی استفاده از آجر در نما
استفاده کردن از آجر در نما خانههای ویلایی و آپارتمانی:
تعمیر و نگهداری آسان
اگر از آجر در نمای خود استفاده کنید، میتوانید بودجه نگهداری خود را پایین نگه دارید. آجر دارای رنگ طبیعی و رنگآمیزی آن اختیاری است. این متریال حتی در شرایط آبوهوایی سختی نیز نمیپوسد. همچنین آجر در برابر حشراتی مانند موریانهها که تهدیدی بزرگ برای خواص مصالح هستند، مقاوم است. حداکثر کاری که نیاز است برای آجر انجام دهید این است که آن را گاهیاوقات با یک برس مالش دهید.
خواص حرارتی استثنایی
وقتی صحبت از صرفهجویی در مصرف انرژی میشود، آجرها مزیتهای بسیاری نسبت به سایر مصالح دارند. به لطف جرم حرارتی این مواد، خانهی شما در زمستان گرم میماند و در تابستان خنک. برای اینکه عایقکاری خانه بیشتر شود، میتوانید آجر را با این عایقها ترکیب کنید.
مصون از رطوبت، باد و آتش
آجرها فشارهای خارجی مانند رطوبت، باد و آتش را به طور شگفتانگیزی تحمل میکنند. وجود خاک رس در آجر باعث عدم احتراق این ماده شده است. باید این نکته را بدانید که آجر تا ۱۰۰۰ درجهی سانتیگراد را تحمل میکند و این ماده در مقابل آتشسوزی نیز خراب نمیشود.
برای جلوگیری از رطوبت میتوانید از نمای آجری در مناطق مرطوب استفاده کنید. آجرها ضدآب نیستند ولی میتوانند در برابر نفوذ آب باران به همراه باد مقاومت کنند؛ پس اگر در نما استفاده شوند، مصالح زیرین خود را از پوسیدگی نجات میدهند.
متریال طبیعی
آجر با محیطزیست سازگار است و هنگام دفع، بیخطر! خاک رس خالص یک مادهی طبیعی است که بهوفور روی زمین یافت میشود؛ بنابراین، اگر میخواهید ضایعات ساختمانی را در محیط نگه دارید، آجرها بهترین انتخاب هستند.
آجر قابلبازیافت است و میتوانید مجدداً از آن استفاده کنید؛ این ماده میتواند استحکام و زیبایی خود را برای مدتی طولانی حفظ کند.
خوشظاهر
آنجا را در همه نوع سبکی میتوان یافت؛ از خانههای کلاسیک ویکتوریایی گرفته تا خانههای فوق مدرن! زیبایی طبیعی آجرها سبب میشود که احساس دنجی به شما دست بدهد و از بودن در محیط داخلی یا تماشای نمای خارجی لذت ببرید؛ بنابراین، اگر میخواهید از زیبایی کمنظیری با نگهداری راحت لذت ببرید، آجر را از یاد نبرید.
بادوام
هیچ متریالی مانند آجر را نمیتوانید پیدا کنید که تا این حد در برابر زمان مقاومت کرده باشد. بیش از ۶۰۰۰ سال است که از این ماده در ساخت خانهها و معماری بناهای گوناگون استفاده میشود. در سراسر جهان که بگردید، ساختمانهای آجری را خواهید یافت که چندین سال استوار بودهاند. فرقی نمیکند تابستان گرم باشد یا یخبندان زمستان، آجر یکپارچگی سازه را حفظ میکند.
قابلیت ساختاری
آجرها کاملاً منعطف هستند و میتوان روشهای نوآورانهای را روی آنها اجرا کرد. در حال حاضر، میتوانید کاشیهای مختلف آجری با طرحهای مختلف را برای سقف پیدا کنید یا بلوکهای آجری که برای سازههای کوچک استفاده میشوند. در روسازیها نیست که از آجر بهعنوان سنگفرش با طرحهای مختلف استفاده میکنند.
تنوع بالای آجر
اگر در بازار بگردید، تنوع زیادی را در آجرهای نما میتوانید پیدا کنید. از آجرهای منظم یا پلاک گرفته تا آجرهایی با طرح سنگ و اشکال نامنظم. تنوع آجر تنها در طرح و اشکال آن محدود نمیشود، بلکه آجرنما دارای تنوع رنگی بالایی است. گستردگی انتخابها سبب شدند که این محصول با همهی سبکهای معماری سازگار باشد برای بیشتر سلیقهها، پیشنهادی ارائه کند.
امکان استفاده در نمای مدرن
در سالهای اخیر شاهد رشد بیرویهی ساختمانهایی با نماهای رومی و سنگی هستیم؛ این امر سبب شده است خانهها و شهرها بیهویت شوند و ظاهری یکنواخت و کسلکننده داشته باشند. این در حالی است که آجر نمای ظاهری کاملاً متفاوت و خاص به ساختمان میدهد و میتواند خود را با سبک مدرن که محبوب بسیاری از مردم سراسر جهان است، سازگار کند و جلوهای سنتی به آن ببخشد.
امنیت بیشتر
در نصب نما دقت داشته باشید که مصالح، خطری برای عابرین پیاده و خودروهایی که در آن معبر پارک کردهاند، وجود نداشته باشد. سهلانگاری هنگام نصب و استفاده از مصالح نامرغوب، سبب لق شدن بخشی از نما و ریزش قسمتی از آن خواهد شد. نمای سنگی ازاینجهت دارای دردسرهای گوناگونی برای پیچشدن به دیوار زیرین خود است.
آجرنما از این نظر، یکی از ایمنترین مصالح است. این متریال پیوند محکمی با دیوار و مصالح زیرین خود برقرار میکند و به علت وزن سبک، حتی در صورت ریزش نیز خسارات کمتری به بار میآورد.
قیمت مناسب اجرای آجر برای نمای ساختمان
با وجود همهی مزایایی که ذکر کردیم، آجرنما نسبت به سایر مصالح ارزانتر است. دلیل این امر را در کمهزینهبودن فرایند تولید و مواد اولیهی آجر میدانند.
به دلیل وزن سبک آجر و امکان جابهجایی راحتتر آن، هزینه حملونقل آن نیز کمتر است. نصب آجرنما نیز سریعتر از دیگر مصالح و البته آسانتر انجام میشود. این موضوع نیست سبب کاهش هزینههای سازنده یا مالک میشود.
نحوهی چیدمان آجرنما
باتوجهبه شکل هندسی آجر، روشهای متعددی برای چیدمان آن در نما وجود دارد. آجرهای مدرن از جمله آجر نمای نسوز که امروزه کاربرد زیادی در نمای ساختمانها دارند، با شیوههای مختلفی در نمای ساختمان چیده میشوند و باعث ایجاد نمای زیبا و متفاوت در سطح شهر میگردند.
امروزه با ترکیب آجرها در رنگهای مختلف و تغییر چیدمان آنها، طرحها و شکلهای چشمنواز و بدیعی در نما ایجاد میشود که بهنوعی، ترکیب معماری سنتی و مدرن محسوب میشود. برای ایجاد نقشنمای آجری میتوان از روشهای مختلفی استفاده کرد. از جملهی این روشها میتوان به انتخاب چیدمانهای متفاوت یا استفاده از چند مدل و رنگ آجر در کنار هم اشاره کرد.
- طرحهای مختلف چیدمان آجرنما
- طرح کلاسیک آجرنما
- طرح طولی عرضی آجرنما
- طرح مختلط آجرنما
- طرح برون بند آجرنما
- طرح زیگزاگ آجرنما
- طرح استاندارد آجرنما
- طرح بادبزنی
- طرح لاریز
- طرح لابند مرتب
- طرح قدنما
- طرح کله
این طرحها بنا بر سلیقهی مشتری و بررسیهای معمار انتخاب و اجرا میشوند.
چرا آجر بهترین مصالح ساختمانی برای نما است؟
این روزها بسیاری از مالکان و سازندگان ترجیح میدهند تا از آجر در درصد زیادی از سطح نمای ساختمان خود استفاده کنند، اما چرا؟
- آجرها از نظر انرژی کممصرف هستند.
- آجر دوام دارد.
- زیبایی آجر غیرقابلانکار است.
- آجرها پایدار هستند.
نتیجهگیری
آجرنما یکی از اصلیترین گزینهها برای نماکاری ساختمان محسوب میشود. این متریال از دیرباز مورد توجه معماران و بهخصوص معماران ایرانی بوده است و از اهمیت زیادی برخوردار است. آجرها مصالح ساختمانی قوی، پایدار، زیبا و سازگار با محیطزیست هستند که به هر نمایی شخصیت و جذابیت میبخشند. مهمترین نکته دررابطهبا آجر، امکان استفاده از آن در نماهای مدرن است که ترکیبی از سبک سنتی و مدرن را به شما ارائه میدهد؛ همین امر سبب شده است بسیاری از مالکان و سازندگان به استفاده از این متریال تمامعیار در نمای ساختمانها روی بیاورند. اگر شما نیز قصد استفاده از آجر در نمای ساختمان خود را دارید، باید بدانید که میتوانید از میان تنوع بالای این محصول در رنگ، شکل و طرح، بهترین گزینه را مطابق با سلیقهی خود انتخاب کنید.
به نظر شما کدامیک از ویژگیهای آجر سبب شده است که این متریال به یک متریال محبوب در نماسازی تبدیل شود؟ اگر شما قصد طراحی یک نمای مدرن را داشته باشید، کدام نوع آجرنما را برای این کار انتخاب میکنید؟