ساخت و ساز ساختمان یکی از پیچیده‌ترین و مهم‌ترین فعالیت‌های انسانی است که نیاز به دانش، تجربه، هنر و تکنولوژی دارد. ساخت و ساز ساختمان شامل طراحی، برنامه‌ریزی، اجرا، نظارت و تحویل پروژه‌های ساختمانی است که می‌توانند مسکونی، تجاری، صنعتی، عمومی یا خاص باشند. ساخت انواع ساختمان هم اکنون در سر تا سر جهان رایج است. یکی از بیشترین ساخت و سازها، ساخت خانه‌ی مسکونی است که درحفظ جان و مال انسان‌ها بسیار اهمیت دارد. ساخت ساختمان مسکونی شامل طراحی، برنامه‌ریزی، اجرا، نظارت و تحویل پروژه‌ها است که می‌توانند خانه، آپارتمان، ویلا، کلنگی یا هر نوع سرپناه دیگر باشند. هدف از ساخت و ساز ساختمان مسکونی ایجاد فضاهای مناسب برای رسیدن به نیازهای انسان‌ها در زمینه‌های مسکن، رفاه، امنیت، زیبایی و محیط زیست است. برای رسیدن به این هدف، باید به عوامل مختلفی مانند کاربری، کارکرد، مقاومت، اقتصاد، ایمنی و استانداردهای مهندسی توجه کرد. ساخت خانه‌ی مسکونی اهمیت زیادی در توسعه شهری و رشد اقتصادی دارد. در این بخش به بررسی کامل و تخصصی ساخت و ساز ساختمان مسکونی می‌پردازیم و همه‌ی مراحل آن از جمله خرید زمین، اخذ مجوزها، ساخت اسکلت و… را برای شما عزیزان ذکر می‌کنیم.
ساخت و ساز ساختمان چیست؟
ما در مقاله‌ی مراحل ساخت و ساز به صورت کامل به این سوال پاسخ داده‌ایم. پیشنهاد می‌شود این مقاله مطالعه شود. اما به‌طور خلاصه می‌توان گفت ساخت و ساز ساختمان را یعنی:
- مرحله‌ی پیش از ساختِ ساختمان
- ساخت و ساز
- پس از ساختِ ساختمان
تمام فرآیند مراحل ساخت و ساز ساختمان باید با برنامه‌ریزی دقیق توسط تیم حرفه‌ای و متخصص طراحی و اجرا شود. با این کار امکان ریسک‌های احتمالی کمتر می‌شود.
آموزش ساخت و ساز ساختمان به چه دلیل اهمیت دارد؟
آموزش ساخت و ساز ساختمان، شامل یادگیری مراحل مختلف از طرح نقشه تا نازک‌کاری، انتخاب مصالح و تجهیزات مناسب، تعیین بودجه و قرارداد، دریافت مجوزها و بیمه، انجام بازرسی‌ها و رعایت استانداردها و آئین نامه‌های ملی ساختمان است. هدف از این آموزش افزایش دانش و مهارت نیروهای اجرایی، کاهش هزینه ها و خطاها، افزایش کیفیت و رضایت سازنده و کارفرما، حفاظت از محیط زیست و جلوگیری از خسارات ناشی از زلزله و سایر ریسک های ساختمانی است.
مقاله‌ی مرتبط: ساخت و ساز
ساخت و ساز ساختمان مسکونی
ساخت و ساز ساختمان مسکونی به معنی فرآیند ایجاد یک خانه برای زندگی است که شامل مراحل مختلفی از طرح نقشه تا نازک کاری و تزئینات داخلی و خارجی می‌شود. برای ساخت یک خانه، نیاز به زمین مناسب، بودجه کافی، پیمان‌کار ماهر، مصالح و تجهیزات مناسب، مجوزها و بیمه‌های لازم، بازرسی‌های قانونی و رعایت استانداردهای ساختمانی است. هر نوع خانه ممکن است دارای طرح و سبک خاص خود باشد که بستگی به نظرات و نیازهای سازنده و کارفرما دارد.
مراحل ساخت و ساز ساختمان مسکونی از صفر تا صد
صفر تا صد مراحل ساختمان‌سازی را به شرح زیر است:
1. خرید زمین
خرید زمین برای ساخت و ساز ساختمان مسکونی یکی از مهم‌ترین مراحل است که باید با دقت و تحقیق انجام شود. در ادامه بیشتر به این مسئله می‌پردازیم:
اولین مورد، شهرداری است: شهرداری نهادی است که مسئول صدور مجوز ساخت و نظارت بر رعایت قوانین و مقررات ساخت و ساز است. بنابراین، قبل از خرید زمین، باید از شهرداری در خصوص آماده ساخت بودن زمین و امکان دریافت مجوز ساخت استعلام بگیرید. همچنین، باید از شهرداری درباره نوع کاربری زمین (مسکونی، تجاری، صنعتی و…) و نحوه تغییر کاربری آن اگر لازم باشد، اطلاعات کسب کنید.
دومین مورد، سند رسمی زمین است: سند رسمی زمین یک مدرک حقوقی است که نشان‌دهنده مالکیت شخص یا شرکت بر روی زمین است. قبل از خرید زمین، باید از عدم وجود بازداشت یا رهن بانکی روی آن اطمینان حاصل کنید. همچنین، باید از نوع سند زمین (قولنامه‌ای، رسمی ۶ دانگ، رسمی ۱۰ دانگ و…) و تاریخ صدور آن اطلاع داشته باشید. بهتر است قبل از خرید زمین، سند را توسط یک کارشناس حقوقی بررسی کنید.
سومین مورد، شکل و ابعاد زمین است: شکل و ابعاد زمین تاثیر زیادی بر روی نحوه طراحی و ساخت خانه دارد. به عنوان مثال، زمین‌های مستطیل شکل بهتر از زمین‌های مثلث شکل یا نامنظم هستند. همچنین، عرض گذر (فاصله بین دو خط عقب نشین)، موقعیت مجاورین (فاصله با خانه‌های همسایه)، نورگیری (جهت قبله) و دسترسی (فاصله با جاده‌های اصلی) نیز از جمله عوامل مؤثر در خرید زمین هستند.
چهارمین مورد، حداقل متراژ زمین برای ساخت آپارتمان و تعداد طبقات مجاز در منطقه احداث است: حداقل متراژ زمین بستگی به نوع کاربری (آپارتمان ۳ یا ۴ واحدی، ویلا) و تعداد طبقات مجاز دارد.
2. اخذ مجوزهای لازم:
اخذ مجوزهای لازم برای ساخت و ساز ساختمان مسکونی یک فرآیند است که شامل چند مرحله می‌شود. برای این کار، شما باید ابتدا سند مالکیت قانونی زمین یا ملک خود را ارائه دهید. سپس باید نقشه‌های ساختمانی را توسط یک مهندس طراح تهیه و تایید کنید. بعد از آن، باید عوارض ساختمانی را پرداخت و فیش بانکی را دریافت کنید. در نهایت، باید مراحل اداری لازم را طی کنید و مدارک هویتی و مالکیت خود را به شهرداری یا مرجع صدور پروانه ارائه کنید. پس از تکمیل این مراحل، شما می‌توانید پروانه ساختمان یا جواز ساخت را تحویل بگیرید.
3. آماده‌سازی محل ساخت:
آماده‌سازی محل ساخت و ساز ساختمان مسکونی یکی از مراحل اولیه و مهم در روند ساخت و ساز ساختمان است که شامل فعالیت‌هایی مانند نصب تجهیزات موقت، احداث دیواره‌های حائل، حفر چاه، نصب تأسیسات ضروری، ایجاد جاده‌های دسترسی و خاکبرداری فوندانسیون است. هدف از این مرحله آماده کردن زمین برای شروع عملیات ساخت و ساز و رعایت استانداردهای فنی و ایمنی است. برای انجام این مرحله، باید با شهرداری هماهنگ کرده و از کارشناسان مجرب و ماشین‌آلات مناسب استفاده کنید.
4. ساخت اسکلت ساختمان:
ساخت اسکلت ساختمان یکی از مراحل مهم و پایه‌ای در احداث هر نوع ساختمان است که باید با دقت و رعایت استانداردهای فنی و ایمنی انجام شود. اسکلت ساختمان می‌تواند از نوع بتنی یا فلزی باشد که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند. اسکلت بتنی ساختمان یک سازه بتن آرمه است که از ترکیب بتن و آرماتورهای فولادی تشکیل شده است. این سازه توسط قالب‌بندی، تسلیح‌بندی، بتن‌ریزی و عملیات پس از بتن‌ریزی به شکل مورد نظر درآمده و اعضای باربر ساختمان را تشکیل می‌دهد. اسکلت فلزی ساختمان یک سازه فولادی است که از مقاطع فولادی تشکیل شده است. این مقاطع توسط جوش‌کاری، پیچ و مهره یا پرچ‌کاری به هم متصل می‌شوند تا اعضای باربر ساختمان را تشکیل دهند. برای ساخت هر نوع اسکلت ساختمان، باید طراحی و محاسبه سازه، تهیه و تولید قطعات، حمل و نگه‌داری قطعات، نصب قطعات و انجام آزمون‌های کنترل کیفی را به ترتیب انجام داد.
5. پوشش دادن دورِ دال‌های سقف:
پوشش دادن دور دال‌های سقف در ساخت و ساز ساختمان یکی از مراحل اجرایی است که برای جلوگیری از نفوذ رطوبت، حفاظت از آرماتورها، افزایش مقاومت و زیبایی سقف انجام می‌شود. برای پوشش دادن دور دال‌های سقف می‌توان از روش‌های مختلفی استفاده کرد که به شرح زیر هستند:
استفاده از قالب‌های فلزی یا پلاستیکی: در این روش، قبل از بتن‌ریزی، قالب‌هایی با شکل و اندازه مورد نظر بر روی دال‌ها قرار داده می‌شوند تا فضای خالی بین آنها با بتن پر شود. بعد از خشک شدن بتن، قالب‌ها جدا شده و پوشش دور دال‌ها به صورت یک‌پارچه و صاف به نظر می‌رسد.
استفاده از گچ: در این روش، بعد از بتن‌ریزی، با استفاده از گچ و تخته چوب، پوشش دور دال‌ها شکل داده می‌شود. گچ به عنوان یک عایق رطوبت و حرارت عمل می‌کند و همچنین زمان خشک شدن کم‌تری نسبت به بتن دارد. این روش کم هزینه و قابل تعمیر است اما نقص آن ضعف مقاومت گچ در برابر ضربات و تغییرات دمایی است.
استفاده از کناف: در این روش، با استفاده از صفحات کناف و پروفیل‌های فلزی، پوشش دور دال‌ها ساخته می‌شود. کناف یک ماده سبک و قابل شکل‌دهی است که باعث کاهش وزن سقف می‌شود. همچنین کناف عایق صدا، حرارت و حریق است و زمان نصب کم‌تری نسبت به روش‌های دیگر دارد. این روش مناسب برای سقف‌های با شکل منحنی و پیچیده است اما هزینه بالاتر و نگه‌داری دقیق‌تری نسبت به روش‌های دیگر نیاز دارد.
6. دیوارکشی و سقف‌سازی:
دیوارکشی و سقف سازی دو عملیات مهم در ساخت و ساز ساختمان مسکونی هستند که باید با رعایت استانداردهای فنی و ایمنی انجام شوند. دیوارکشی به فرآیند ساخت دیوار با استفاده از مصالح مختلف مانند آجر، بلوک، کناف، گچ و…گفته می‌شود. دیوارها نقش مهمی در جداسازی فضاهای داخلی، حفاظت از محیط بیرونی، انتقال نیروهای جانبی و زینت‌بخشی به ساختمان دارند. سقف سازی به فرآیند ساخت سقف با استفاده از مصالح مختلف مانند بتن، فولاد، چوب، شیروانی، کامپوزیت و… گفته می‌شود. سقف‌ها نقش مهمی در پوشش دادن فضای بالای ساختمان، حفاظت از عوامل طبیعی، انتقال نیروهای عمودی و زینت‌بخشی به ساختمان دارند.
برای انجام دیوارکشی و سقف سازی، مراحل زیر را باید طی کرد:
- طراحی و محاسبه سازه دیوار و سقف توسط یک مهندس مجرب.
- تهیه و تولید قطعات دیوار و سقف در کارگاه یا خط تولید.
- حمل و نگه‌داری قطعات دیوار و سقف با رعایت شرایط ایمنی.
- نصب قطعات دیوار و سقف با استفاده از جرثقیل، جوش‌کاری، پرچ‌کاری، چسب‌کاری و… .
- انجام عایق‌کاری، روکش‌کاری، نورپردازی و تزئینات دور دال‌های ديوار و سقف.
7. لوله‌کشی و برق‌کشی ساختمان:
لوله‌کشی و برق‌کشی دو عملیات مهم در ساخت و ساز ساختمان مسکونی هستند که باید با رعایت استانداردهای فنی و ایمنی انجام شوند. لوله‌کشی به فرآیند نصب تاسیسات آب، گاز، فاضلاب، گرمایش و سرمایش در ساختمان گفته می‌شود. برق‌کشی به فرآیند نصب تاسیسات برقی، روشنایی، ارتباطی و امنیتی در ساختمان گفته می‌شود. این دو عملیات نقش مهمی در رفاه و کارکرد ساختمان دارند.
8. نصب عایق‌ها:
نصب عایق‌ها یکی از کارهایی است که برای افزایش راندمان انرژی، کاهش صدا، حفاظت از سازه و بهبود شرایط زیست محیطی در ساخت و ساز ساختمان انجام می‌شود. عایق‌ها می‌توانند از جنس مواد مختلفی باشند که بسته به نوع کاربرد و محل نصب، انتخاب می‌شوند. برخی از انواع عایق‌ها عبارت‌اند از:
عایق‌های حرارتی: این نوع عایق‌ها برای جلوگیری از تبادل حرارت بین داخل و خارج ساختمان یا بین فضاهای مختلف داخل آن استفاده می‌شوند. عایق‌های حرارتی می‌توانند از جنس فوم، پشم شیشه، پشم سنگ، الاستومر، پلی استایرن و… باشند. همچنین عایق‌های حرارتی را می‌توان در زیربنا، دیوار، سقف، پنجره و درب نصب کرد.
عایق‌های رطوبتی: این نوع عایق‌ها برای جلوگیری از نفوذ رطوبت به داخل ساختمان یا به قسمت‌های حساس سازه استفاده می‌شوند. این عایق‌ها می‌توانند از جنس فولاد ضد زنگ، پلاستیک، چوب، شیروانی، ایزوگام و… باشند. عایق‌های رطوبتی را می‌توان در پشت بام، دور دال، دور لوله‌ها و… نصب کرد.
عایق‌های صوتی: این نوع عایق‌ها برای جلوگیری از ورود یا خروج صدا به یا از داخل ساختمان یا بین فضاهای مختلف داخل ساختمان استفاده می‌شوند. عایق‌های صوتی می‌توانند از جنس کاغذ، چوب، پشم شیشه، کامپوزیت، کناف و… باشند. این عایق‌ها را می‌توان در دور لوله‌ها، دور درب و پنجره، دور توربین و… نصب کرد.
9. نصب دیوار کاذب:
نصب دیوار کاذب در ساخت و ساز ساختمان یکی از روش‌هایی است که برای ایجاد فضای بیشتر، پنهان کردن تاسیسات، جداسازی قسمت‌های مختلف و زیباسازی داخل ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرد. دیوار کاذب می‌تواند از نوع کناف، چوب، پلاستیک، شیشه و… باشد که هر کدام مزایا و معایب خود را دارند. برای نصب دیوار کاذب، ابتدا باید طرح و زیرساخت دیوار را توسط یک مهندس مجرب طراحی و محاسبه کرد. سپس باید قطعات دیوار را تهیه و تولید کرد. بعد از آن، باید قطعات دیوار را با استفاده از رانر، استاد، پانل، پیچ، چسب و… روی دیوار اصلی یا به صورت جداگانه نصب کرد. در نهایت، باید دور دال‌های دیوار را پوشش داد و در صورت لزوم عایق‌کاری، رنگ‌آمیزی، کاغذ دیواری و… انجام داد.
پیشنهاد می‌شود مقاله‌ی مراحل ساختمان‌سازی را مطالعه کنید.
هزینه‌های جواز ساخت و ساز ساختمان شامل چه مواردی می‌شود؟
هزینه‌های جواز ساخت و ساز ساختمان شامل چند بخش است:
هزینه خرید زمین: این بخش بستگی به قیمت منطقه‌ای زمین دارد که توسط شورای عالی هماهنگی شهرسازی و معماری کشور تعیین و اعلام می‌شود.
هزینه اخذ پروانه ساختمانی: این بخش بستگی به نوع پروژه، مساحت ناخالص زیربنا، تعداد پارکینگ تامین شده و قیمت منطقه‌ای دارد.
هزینه طراحی نقشه‌های ساختمان: این بخش بستگی به نظام فنی و اجرایی کشور، نوع و سبک طرح، تعداد و حجم نقشه‌های لازم دارد. هزینه طراحی نقشه‌های ساختمان با مجوز نظام مهندسی بر اساس تعرفه‌ها محاسبه می‌شود.
هزینه عوارض شهرداری: این بخش بستگی به تعداد طبقات، مساحت نقشه‌ها، نوع کاربری، تراکم و… دارد.
هزینه ساخت خانه مسکونی
قیمت ساخت خانه علاوبر هزینه‌هایی که در بالا به آنها اشاره کردیم شامل هزینه‌های دیگری نیز می‌شود. قیمت ساخت خانه در ابتدای پروژه باید برآورد شود تا در انتهای کار سازنده با کسری بودجه مواجه نشود. دیگر هزینه‌های قیمت ساخت خانه شامل موارد زیر می‌شود:
قیمت ساخت و ساز ساختمان بر اساس هر متر مربع زیر بنا
این هزینه شامل مواردی مانند سقف مسکونی، راه پله، انبار، پارکینگ، جمع هزینه های اجرا شامل مصالح، دستمزد، ابزار آلات، حمل ونقل و… می‌شود. که این هزینه‌ها بستگی به مکان و منطقه دارد.
هزینه‌ی سفت کاری از قیمت ساخت خانه
به طور کلی، هزینه سفت کاری شامل خاکبرداری، ساخت فونداسیون و اسکلت، دیوار چینی و کارهای فلزی است. هزینه‌ی سفت کاری به نوع سازه، موقعیت جغرافیایی، تعداد طبقات و کیفیت مصالح بستگی دارد.
هزینه‌ی نازک کاری از قیمت ساخت خانه
این هزینه در واقع به تمامی فعالیت‌های مربوط به معماری بعد از دیوارچینی تا انتهای نصب کابینت مربوط می‌شود.
هزینه‌ی نازک کاری از قیمت ساخت خانه مسکونی به عوامل مختلفی بستگی دارد. برخی از این عوامل عبارت‌اند از:
نوع سازه، کیفیت مصالح، موقعیت جغرافیایی، تعداد طبقات و پارکینگ و انباری.
کیفیت اجرا، طراحی معماری، جانمایی فضاها.
مراحل نازک کاری شامل کاشی کاری، نقاشی، برق کاری، تاسیسات مکانیکی، نصب درب و پنجره و نمای ساختمان.
هزینه‌ی تاسیسات برقی از قیمت ساخت خانه
هزینه‌های لوله‌کشی و داکت گذاری تا پایان کامل نصب کلید و پریز، چراغ، آیفون، دتکتور ها و تابلوهای برق را شامل می‌شود.
هزینه‌ی تاسیسات مکانیکی از قیمت ساخت خانه
هزینه‌های مربوط به لوله‌کشی تا پایان نصب لوازم بهداشتی نظیر توالت ایرانی ، فرنگی و لوازم سرمایشی گرمایشی مانند کولر – اسپیلت – رادیاتور – آب‌گرمن است و هزینه‌ی نصب آسانسور نیز در این بخش قرار می‌گیرد.
نتیجه گیری
اینکه بتوانم یک خانه‌ی مسکونی بی نقص بسازیم و در پایان ساخت و ساز ساختمان سود مناسبی بدست آوریم، برای همه‌ی ما بسیار لذت بخش است. همچنین می‌توانیم به عنوان یک شهروند بخش مهمی از توسعه شهر را بر دوش بگیریم. اینکه چگونه ساخت‌وساز را شروع کنیم می‌تواند در ماندگاری ما در بازار، بسیار مهم و حیاتی باشد. فراموش نکنید که یک ساخت و ساز کامل نیازمند آگاهی کامل از عوامل موثر در این زمینه است. ما در اینجا برای شما مراحل ساخت و ساز را از جمله خرید زمین، اخذ مجوزها و لوله‌کشی و برق‌کشی ساختمان و… را به صورت کامل ذکر کردیم. همچنین انواع هزینه‌های مورد نیاز در این راه را با جزئیات توضیح داده‌ایم. حال شما اگر سوالی دربارهی ساخت و ساز ساختمان دارید از کارشناسان ما بپرسید.